استعداد شغلی منابع انسانی
همان‌طور که می‌دانید یکی از موثرترین و اصلی‌ترین بخش‌های یک سازمان، واحد منابع انسانی آن به شمار می‌آید. منابع انسانی یک رده‌ی شغلی است که متخصصانش، در جهت پیشبرد کار و اهداف سازمان فعالیت می‌کنند. در این میان رهبران یا مدیران واحد منابع انسانی برای بهبود عملکرد کارکنان، توسعه‌ی سیستم مدیریتی، بالا بردن کارایی سازمان و گسترش فرایندهای سازمانی، خود را موظف به کشف استعداد شغلی کارکنان می‌دانند. در این مقاله قصد داریم ابتدا با تعریف استعداد شغلی آشنا شویم و سپس راهکارهای شکوفایی‌اش را مورد بررسی قرار دهیم.
تعریف کلی استعداد شغلی
کشف استعداد شغلی کارمندان توسط مدیر منابع انسانی و پرورش و رشد آنها، امری بسیار مهم است. بسیاری از افراد توانایی و مهارت را با استعداد اشتباه می‌گیرند. مهارت و توانایی جنبه اکتسابی دارد، اما استعداد به عنوان زیرمجموعه‌ی مهارت، کاملاً ذاتی است. هنگامی که چندین نفر در موقعیت یکسانی آموزش می‌بینند، در میزان کسب مهارت، با یکدیگر متفاوت هستند. استعداد ذاتی افراد، میزان کسب مهارت و توانایی آنها را می‌سنجد و عاملی برای وجه تمایز افراد محسوب می‌شود. برای مثال چهار نفر در شرایط کاملا یکسان، به فراگیری و آموزش نقاشی می‌پردازند. شخصی که استعداد بالقوه‌ای در زمینه نقاشی دارد، خروجی بهتری ارائه می‌دهد. حال اگر در همین شرایط به آموزش مبحث فیزیک پرداخته شود، ممکن است فردی که در زمینه نقاشی استعداد داشت در این زمینه موفق نباشد. استعداد در بطن ما وجود دارد و مسیر ذهن را در جهت یادگیری و به کارگیری بهتر مهارت پیش می‌برد.
نقش مدیر توسعه و مدیریت منابع انسانی
متاسفانه بسیاری از افراد مدیریت منابع انسانی را با مدیر توسعه، اشتباه گرفته و بعضاً این دو را یکی می‌دانند. این درحالی است که این دو مبحث، جدا ولی کامل کننده‌ی یکدیگر هستند.
- مدیریت منابع انسانی مجموعه‌ای از فعالیت‌های رهبران، در جهت کشف نیروی متخصص کار، آموزش و تربیت، ارزیابی عملکرد و ایجاد انگیزه، در جهت پیشبرد اهداف سازمانی و به طور کلی خط مشی مربوط به کارکنان است.
- مدیر توسعه، شناخت و کشف استعداد و توانایی افراد و رشد و پرورش آنها به منظور قرارگیری و انطباق درست در جایگاه شغلی مورد نظر، در جهت پیشبرد اهداف و عملکرد بهتر سازمان است.
نقش مدیر توسعه در کشف استعداد شغلی
کشف، غربالگری و استخدام نیروی متخصص، آموزش و تربیت آنها در جهت بهبود عملکرد، مختص به دپارتمان مدیریت منابع انسانی است. اما هر کدام از بخش‌های سازمان در قبال کشف استعداد شغلی نیروی کارِ بخش خود مسئول هستند.
مدیر توسعه، در جهت یاری‌رسانی و بهبود استعداد به صورت فردی و انحصاری عمل می‌کند. حال آن‌که مدیریت منابع انسانی، وظیفه‌ی اجرایی مانند اعمال حقوق، پاداش، مزایا، مرخصی و …را بر عهده دارد. تفاوت دیگر مدیریت منابع انسانی و مدیر توسعه در این است که اهداف مدیریت منابع انسانی به صورت کوتاه مدت است. اما مدیر توسعه با عملکردهای استراتژیک و برنامه‌ریزی بلند مدت، اهداف کلان را دنبال می‌کند.
۳ راهکار برای کشف استعداد شغلی نیروی انسانی
به طور کلی پی بردن به دانش، مهارت و توانایی‌های فردی، توسط خود فرد، بسیار آسان‌تر است. پی بردن به استعدادهای ذاتی دیگران به دلیل پیچیدگی‌های درونی و ذهنی افراد بسیار دشوار است. برای مثال، هنگامی که فردی پرجنب‌وجوش در مصاحبه کاری بنا به دلایل مختلف، الگوهای رفتاری متفاوت با شخصیت اصلی خود را نشان می‌دهد، شناسایی استعداد را سخت و پیچیده می‌کند. رسیدن به این مهم نیازمند مهارت و توانایی خاص مدیران باتجربه است.
برای درک بهتر مطلب در ادامه به سه مورد از راهکارهای کشف استعداد شغلی کارکنان می‌پردازیم.
-
درک جایگاه شغلی کارمندان
مدیران برای کشف و شناسایی استعداد کارمندان، باید به درکِ جایگاه شغلی آنها برسند. ارزیابی عملکرد به مدیران نشان می‌دهد که آیا کارکنان در جهت تحقق اهداف سازمانی، استعدادشان را بروز می‌دهند یا شغل‌شان را به چشم وظیفه نگاه می‌کنند.
-
در نظر گرفتن طرح تشویقی
یک مدیر با تجربه و خلاق، تنها به کشف استعداد کارمند اکتفا نمی‌کند بلکه با در نظر گرفتن اقداماتی مانند اعمال طرح تشویقی، به رشد و پرورش استعداد فرد نیز کمک می‌رساند. هنگامی که کارمندان با عملکرد کاری خوب و مناسب در جهت پیشبرد اهداف سازمانی قدم برمی‌دارند، مورد تشویق و حمایت از سوی مدیر سازمان قرار می‌گیرند. همین امر موجب می‌شود که کارمندان انگیزه بیشتری در کشف و به‌کارگیری استعداد شغلی داشته باشند.
-
ایجاد همدلی و مشارکت با اجرای عدالت
برقراری روابط دوستانه و ایجاد محیطی سالم و پویا میان مدیر و کارکنان، باعث ایجاد حس همدلی و مشارکت هدفمند، در جهت بهبود عملکرد سازمان می‌شود. هنگامی که کارکنان متناسب با استعداد و توانمندی خاص خود در جایگاه شغلی مناسب قرار می‌گیرند، با برقراری عدالت و ایجاد روابط دوستانه، انگیزه‌ی بیشتری برای تلاش دارند. یک مدیر خلاق با ایجاد حس مشارکت و همکاری، انگیزه‌ی به‌کارگیری استعداد شغلی را در پرسنل، تقویت می‌کند. از این رو می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های بلندمدت به اهداف کلان سازمان دست پیدا کنند.
ارتقاء استعداد شغلی
همان‌طور که گفته شد مهم‌ترین وظیفه‌ی بخش‌های مختلف یک سازمان، اعم از مدیریت منابع انسانی، شناسایی و کشف استعداد شغلی نیروهای انسانی است. استعداد شغلی به طور ذاتی در افراد وجود دارد؛ مدیران خبره و باتجربه با شناسایی آنها و ارائه راهکارهای کاربردی، از استعداد شغلی کارکنان در جهت بهبود عملکرد سازمان استفاده می‌کنند. برای داشتن سازمانی هدفمند و پویا باید به مدیریت استعداد شغلی کارمندان در محیط کار توجه شود.