مسیر شغلی ایده‌آل
تصور عموم این است که سوال «می‌خواهی چه کاره شوی؟» سوالی است که باید در سنین کودکی و نوجوانی مطرح شود، اما تجربه نشان می‌دهد بسیاری افراد بعد از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه هم هنوز نفهمیده‌اند که می‌خواهند چه کاره شوند. آن‌ها هنوز در مسیر شغلی ایده‌آل خود قرار نگرفته‌اند. به دلیل عدم آشنایی کافی از بازار کار در سنین نوجوانی و سیستم تحصیلی ایران، دغدغه‌ی پیدا کردن شغل ایده‌آل چه بسا که تا ۳۰ سالگی هم همراه فرد باشد. پیشنهاداتی که در این مطلب ارائه می‌دهیم، برای افرادی است که در آستانه‌ی فارغ‌التحصیلی هستند و می‌خواهند در مسیر شغلی ایده‌آل‌شان گام بردارند.
مدرک‌گرایی، آری یا خیر؟
بسیاری افراد پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه متوجه می‌شوند که به بازار کار رشته‌شان علاقه‌ای ندارند یا اصلاً آن رشته، بازار کار مناسبی ندارد. متأسفانه، دورنمایی که از بعضی رشته‌ها، موقع انتخاب رشته وجود دارد، با واقعیت آن متفاوت است. و فرد، تا زمانی که در محیط آن رشته قرار نگیرد، متوجه امکاناتِ شغلی‌اش نمی‌شود. چاره چیست؟ امروزه، در عصر ارتباطات، با وجود راه‌های آموزشی بسیاری که وجود دارد، افراد نباید نگران از دست دادن دوران دانشجویی باشند. شما هر زمان که اراده کنید، می‌توانید در مسیر شغلی ایده‌آل‌تان قرار بگیرید و برای آن آموزش ببینید. اگر جزو آن دسته از کسانی هستید که پس از فارغ‌التحصیلی به این مشکل برنخورده‌اید که چه عالی! در غیر این‌صورت زمانی را به کسب مهارت جدید اختصاص دهید و سپس بر اساس مهارت جدیدتان جویای کار باشید و نه مدرک تحصیلی.
آشنا شدن با مشاغل مختلف از طریق سایت‌ها
یکی از راه‌هایی که شما را با مشاغل مختلف آشنا می‌کند، گردش در سایت‌های استخدامی است. شاید شما با همه‌ی کارهایی که متقاضی نیرو هستند، آشنا نباشید. شاید شما حتا به درستی ندانید که با گرایش تحصیلی و تخصص‌تان، در چه سازمان‌هایی می‌توانید کار کنید. گردش در سایت‌های استخدامی، شما را با بازار کار روبرو می‌کند. شما نیازمند این هستید که اطلاع‌تان را از بازار کار گرایش یا مهارت‌تان به روز کنید. برای مثال، بازار کاری که امروزه دیجیتال مارکتینگ دارد، برابر با ده سال گذشته نیست. هنوز هم تمام شهرهای ایران از این تخصص اشباع نشده است. زمانی که شما یک آمار تقریبی از سایت‌های استخدامی بگیرید، متوجه می‌شوید که روی بازار کار چه رشته‌ای می‌توانید حساب کنید. به پرس‌وجوی شفاهی اکتفا نکنید. زیرا هر فرد فقط تجربیات و مشاهداتِ خودش را با شما در میان خواهد گذاشت. مشاهدات افراد، بیانگر وضعیت کلی یک شهر یا کشور نیست.
آشنا شدن با مشاغل مختلف توسط مشاهده
در این مرحله شما تحقیق میدانی می‌کنید. تحقیق میدانی یعنی مشاهدات خود و دیگران را معیار قرار می‌دهید. برای مثال، شما فارغ‌التحصیل رشته‌ی ادبیات هستید و چندین مسیر شغلی پیش روی شماست: تدریس، ویراستاری، نویسندگی، مارکتینگ و… وارد بازار کار هر یک از این کارها بشوید و ببینید شرایط هر کدام چگونه است. آن‌چه را که از این تحقیق به دست می‌آورید باید با معیارهای‌تان تطبیق بدهید. چه چیزی برای شما در اولویت است؟ پول؟ محیط کاری؟ امنیت شغلی؟ ساعت کاری؟ با افرادی که در این زمینه‌ها کار می‌کنند بیشتر آشنا بشوید و ببینید چالش‌های شغل‌شان چیست. محیط‌های مختلف را ببینید و تست کنید؛ چه به عنوان کارآموز و چه به عنوان عضو افتخاری. ببینید آیا مسائل در دل کار، همان‌گونه‌اند که از بیرون به نظر می‌آمدند؟ ممکن است شما تصور کنید، می‌توانید یک نیروی تمام وقت باشید، اما وقتی در محیط قرار بگیرید، به این نتیجه برسید که کار پاره‌وقت برای شما مناسب‌تر است. البته زمان زیادی را صرف تست مشاغل مختلف نکنید، زیرا این دیگر اتلاف وقت است و شما را در مسیر شغلی ایده‌آل قرار نمی‌دهد.
پیشرفت در مسیر شغلی
به پیشرفت می‌توان از دو بعد نگاه کرد: طولی و عرضی. پیشرفت طولی یعنی شما به عنوان یک شاغل در مسیر شغلی نردبامی قرار می‌گیرید و سلسله مراتب شغل خود را طی می‌کنید. در مسیر شغلی نردبامی شما در یک سازمان یا سازمان‌های مشابه کار می‌کنید؛ از پایین‌ترین رده‌ی یک شغل شروع می‌کنید و به بالاترین رده‌ی آن می‌رسید. پیشرفت عرضی مفهوم جدیدتری است که از زاویه‌ی دیگری به پیشرفت شغلی نگاه کرده است. شما در پیشرفت عرضی، تجربه‌های بیشتری کسب می‌کنید، خودتان را رشد می‌دهید اما به طور نردبامی صعود نمی‌کنید.
آنالیز همه جانبه‌ی شغلی
خیلی واقع‌بینانه به این سوال‌ها به طور مکتوب جواب دهید و بر اساس آن به نتیجه برسید. پاسخ مکتوب، مسیر را برای شما روشن می‌کند؛ به پاسخ ذهنی اکتفا نکنید.
- من به کدام کار علاقه‌ی بیشتری دارم؟
- من در کدام کار مهارت بیشتری دارم؟
- من در کدام کار می‌توانم با دیگران به رقابت بپردازم؟
- من در کدام کار می‌توانم چیزی به جهان عرضه کنم و به ازای آن پول دریافت کنم؟
- من تصویرِ ۱۰ سالِ بعدم را در کدام شغل می‌بینم؟
- چه چیزی در زندگی معیار اصلی من است؟ پول؟ آرامش؟ امنیت شغلی؟ شکوفایی؟
- قرارگیری در چه مسیر شغلی به صلاح موقعیت من است؟
- آیا من قرار است مسیر شغلی ام را به فراخور زمان عوض کنم یا مسیر شغلی مشخصی می‌توانم داشته باشم؟
- آیا مسیر شغلی رویایی‌ام را می‌توانم به چنگ بیاورم؟ اگر نمی‌توانم، می‌توانم با این ناکامی کنار بیایم؟ اگر نه، به جبران آن چه کاری می‌توانم برای خودم بکنم؟
مشاوره برای قرارگیری در مسیر شغلی
اگر شما شخصاً توانایی آنالیز خودتان و شرایط را ندارید، می‌توانید از مشاوره‌های شغلی استفاده کنید. مشاوره‌های شغلی توسط کارشناسان منابع انسانی، به شما کمک می‌کند تا به یک نتیجه‌ی نسبی برسید. کارشناسان منابع انسانی با توجه به سِمَتی که در سازمان‌ها دارند و مشاهده‌ی افراد مختلف در زمینه‌های مختلف، می‌توانند شما را تحلیل کنند. قرارگیری در مسیر شغلی ایده‌آل، نباید آن‌قدرها به تعویق بیفتد؛ هرچند بسیار شنیده‌ایم که هیچ‌وقت دیر نیست!