سوالات خلاقانه مصاحبه کاری
در مقاله‌ی «نکاتی درباره‌ی سوال‌های خلاقانه مصاحبه کاری» به کلیت خلاقیت در مصاحبه‌ی کاری پرداختیم. خلاقیت تجویزی نیست و هر مدیر منابع انسانی، باید متناسب با محیط سازمانی خود سوالات خلاقانه مصاحبه کاری را طرح کند. نمونه سوالاتی که در اینترنت به صورت تجویزی مطرح شده‌اند، آن‌قدر مورد استفاده‌ی همه‌ی سازمان‌ها قرار گرفته است که دیگر نمی‌شود گفت «خلاقانه‌اند!» کارجو، پیش از مصاحبه، با یک سرچ ساده می‌تواند به بسیاری از این سوالات دست پیدا کند. بنابراین آن‌چه که ما به شما ارائه می‌دهیم، نسخه‌ی تجویزی نیست، الگویی‌ست برای ایده گرفتن. با وجود این الگو، می‌توانید سوالات خلاقانه‌ای را میان سوالات مرسوم جا بدهید.
رعایت حریم در سوالات خلاقانه مصاحبه کاری
پیش از آن‌که به سوالات خلاقانه مصاحبه کاری بپردازیم، لازم است حدود این کار را بدانیم. سوال‌های مصاحبه‌ی کاری باید هم‌راستای «فعالیت کاری» پرسیده شوند. وارد شدن به حریم کارجو، به او احساس عدم امنیت می‌دهد و باعث می‌شود در لاک دفاعی فرو رود. شناخت روحیات کارجو، الزاماً از طریق سرک کشیدن به حریم شخصی‌اش میسر نمی‌شود. چه بسا که شما در طول سالیان سال همکاری نیز نیازی به دانستن برخی مسائل نداشته باشید! به این نکته آگاه باشید که هر چه شما بیشتر کنجکاوی کنید، کارجو واقعیتِ خودش را بیشتر پنهان خواهد کرد. زیرا کارجو برای پذیرفته شدن آمده است و اگر به کار نیازمند باشد، جوابی که باب میل شماست را می‌دهد! به جای این کار خط قرمزهای‌تان را برای او توضیح بدهید و واکنشش را مدنظر داشته باشید. یا از او بخواهید در حدی که می‌تواند، خودش و روحیات کاری‌اش را به شما معرفی کند.
تناسب سوالات خلاقانه مصاحبه کاری با شغل
سوالات خلاقانه مصاحبه کاری با این هدف پرسیده می‌شوند که کارفرما و کارجو رابطه‌ی واقعی‌تری را در مصاحبه تجربه کنند. برخی سوال‌های کلی و شناسنامه‌ای جواب‌های مشخصی دارند. برخلافِ سوال‌های کلی، سوال‌های جزیی نیازمند فکر کردن یا اعلام موضع کردن است. برای مثال، سوال‌هایی که در مصاحبه‌ی شرکت گوگل مطرح می‌شوند، سوال‌هایی بازیگوشانه‌اند. سوال‌هایی شبیه به بازی و ریاضی یا دانستنی‌های عمومی. اغلب جواب قاطعی ندارند و موضعی که کارجو نسبت به آن اتخاذ می‌کند، اهمیت دارد. برای مثال، کدام برنامه‌نویس دقیقاً می‌تواند بداند که تعداد پنجره‌های شهر نیویورک چقدر است؟ یک ذهن خلاق و جست‌وجوگر شاید به جای پیدا کردن عدد ریاضی این سوال، خود سوال را به چالش بکشد! سوالات شرکت گوگل به ما نشان می‌دهد که اگر به دنبال یک ذهن جست‌وجوگر هستید که بتواند مسائل را به چالش بکشد، سوال‌های بازیگوشانه بپرسید! اما آیا این دست سوال‌ها برای هر سازمانی مناسب است؟ خیر!
الگوی سوال‌های خلاقانه برای مشاغل مختلف
آن‌چه در ادامه ارائه می‌دهیم، الگویی برای طرح کردنِ سوالات خلاقانه مصاحبه کاری است. شما نباید الزاماً از این الگو استفاده کنید. با نگاه کردن به این نمونه‌ها باید بر اساس فرهنگ سازمانی‌تان، سوال طرح کنید.
مصاحبه کاری مشاغل صنعتی
- در کیت ابزار دلخواه شما کدام ابزارها جا دارند؟
(می‌توانید بفهمید یک مهندس، چقدر از دانشش در زندگی روزمره استفاده می‌کند؟ آیا به ابزارها و مسائل فنی، واقعاً علاقه دارد یا صرفاً سودای مهندسی داشته؟ و…)
- بین لذتِ حل کردن موفقیت‌آمیز یک مسئله‌ی ریاضی و لذت تماشای یک فیلم خوب کدام را انتخاب می‌کنید؟
(می‌توانید بفهمید او شخصی معطوف به کار است یا ابعاد دیگر زندگی هم برایش اهمیت دارد؟ می‌توانید بفهمید او فردی نتیجه‌گراست یا لذت‌جو؟ و…)
- تا به حال چیزی اختراع کرده‌اید؟ اهمیتی ندارد اگر چیزی بسیار بسیار دم دستی باشد. و اگر نه، رویای مخترع شدن داشته‌اید؟
(اهداف این سوال مشخص است، نه؟)
- اگر ما از شما لیست اقلام مورد نیاز برای اتاق کارتان را بخواهیم، چه چیزهایی را خواهید نوشت و چرا؟
(این سوال بسیاری از روحیات کاری فرد را برملا می‌کند. آیا فقط به کلیات فکر می‌کند یا جزئیات را هم مدنظر دارد؟ سقف و کف توقعش از محیط کار چقدر است؟ نیازهایش را می‌شناسد یا نه؟)
- شما و مدیرتان به طور مشترک ایده‌ی ساخت سازه‌ای را مطرح می‌کنید. او ایده را به نام خودش ثبت می‌کند و موفقیت بزرگی کسب می‌کند، برخورد شما چیست؟
(آيا فرد در محیط کاری فردی عدالت‌جوست یا سازش‌گر؟ می‌تواند از خود دفاع کند یا خیر؟ در مواقع بحرانی چه واکنشی نشان می‌دهد؟)
نکته: برای طرح سوالات خلاقانه مصاحبه کاری در مشاغل مهندسی باید اتفاق‌هایی را که در یک محیط صنعتی ممکن است رخ دهد، مدنظر قرار دهید. همچنین میزان تبحر و شناخت کارجو از گرایش خود را لابلای پاسخ‌ها بفهمید.
مصاحبه کاری مشاغل هنری
- با کدام کاراکتر ادبی یا سینمایی بیشتر همذات‌پنداری کرده‌ای؟ اگر تمایل داری چرایی‌اش را توضیح بده.
- اتاق کاری‌ات را با جزئیات ترسیم کن.
- تحت تأثیر کدام هنرمند هستید؟
- اگر می‌توانستی یک اتفاق تلخ را از تاریخ هنر پاک کنی، آن اتفاق کدام بود؟
- می‌خواهی بروی سفر و تنها یک کتاب را می‌توانی با خود ببری یا یک پی‌دی‌اف را می‌توانی بخوانی. آن کتاب کدام است؟
- اگر مدیر جای دیگری باشی، قوانین ایده‌آلت برای محیط کاری چیست؟
- چه زمانی از این که هنرمند هستی احساس رضایت می‌کنی؟
- اگر بلیط سفر به یکی از شهرهای جهان که قطب هنری است را داشته باشی، دوست داری کدام شهر باشد؟ دوست داری چه کسی یا کسانی را با خود ببری؟
- بهترین اثری که تا به حال خلق کرده‌ای، چه بوده است؟
- بهترین و بدترین واکنشی که نسبت به آثارت دیده‌ای چه بوده است؟
نکته: برای طرح سوالات خلاقانه مصاحبه کاری برای مشاغل هنری، ابتدا باید روحیه‌ی فرد را بشناسید. اجتماعی است یا فردمحور؟ درون‌گرا یا برون‌گرا؟ فردی منضبط است یا آشفته‌خو؟ متعهد است یا از قول و قرار می‌ترسد؟ و در نظر بگیرید که سازمان شما به چه تیپ افرادی احتیاج دارد. در سوالات خلاقانه مصاحبه کاری می‌توانید با ایجاد بستری صمیمانه، سطح توانایی فرد را هم ارزیابی کنید.
مصاحبه کاری مشاغل اداری
- اگر قرار باشد بین یک ساعت دیرتر آمدن و یک ساعت زودتر رفتن، یکی را انتخاب کنی، انتخاب کدام است؟
- بین این دو حالت کدام را انتخاب می‌کنید: یک روز کاری سبک با تعداد ارباب رجوع بالا – یک روز کاری سنگین با تعداد ارباب رجوع پایین.
- به نظر شما در این شغل چگونه می‌شود ارتقاء شغلی پیدا کرد؟
- خاطره‌ی بهترین روز کاری‌تان چیست؟
- هم‌اتاقی بودن با همکار را ترجیح می‌دهید یا اتاق انفرادی داشتن را؟
- اتاق کاری شما به چه وسایلی احتیاج دارد؟
- اگر سازمان بخواهد به شما هدیه‌ای بدهد، دوست دارید آن یک روز مرخصی اضافه بر سازمان باشد یا بلیط یک رویداد تفریحی؟
- یکی از ارباب‌رجوع‌ها از رفتار شما پیش مدیر شکایت می‌کند، برخوردتان چیست؟
- اگر همکارت قرار باشد از تو عذرخواهی کند، دوست داری به زبان بیاورد یا با عمل و رفتارش آن را نشان دهد؟
نکته:برای طرح سوالات خلاقانه مصاحبه کاری در مشاغل اداری، باید اتفاقاتی را که در یک سازمان و شغل اداری ممکن است رخ دهد در نظر بگیرید. باید سوال‌های مصاحبه کاری را حول روحیات کلی سازمانی و فرهنگ سازمانی خود بپرسید.
توانایی تحلیل سوال‌های خلاقانه
شما پیش از این که سوالات خلاقانه مصاحبه کاری را طرح کنید، باید توانایی تحلیل داشته باشید. می‌دانید این سوال‌ها به چه دردتان می‌خورد و می‌توانید پاسخ‌ها را تحلیل کنید؟ می‌توانید بر اساس پاسخی که می‌گیرید، تیپ‌شناسی کنید و مزایا و معایب وجود کارجو برای سازمان‌تان را حدس بزنید؟ اگر در زمینه‌ی تیپ‌شناسی مطالعه کرده‌اید، سوالات خلاقانه مصاحبه کاری مانند یک فانوس دریایی مسیر کارجو را به شما نشان خواهد داد. و اگر نه، بهتر است ابتدا سواد خود را در این زمینه کامل کنید و بعد سراغ سوالات خلاقانه مصاحبه کاری بروید. عدم دانش تیپ‌شناسی، باعث می‌شود در مواجهه با پاسخ‌ها، سلیقه‌ای برخورد کنید و شانس خود را برای جذب نیروی مناسب از دست بدهید.