اشتباهات سوالات مصاحبه استخدامی
هوش یک مدیر منابع انسانی، همان اول، با سوالات مصاحبه استخدامی که از کارجو می‌پرسد، عیان می‌شود. یک مدیر باید بداند، سوالات مصاحبه استخدامی را بر اساس چه سیاست‌هایی طرح کند. متاسفانه تصویری که بعضی مدیرها از مصاحبه استخدامی در اذهان به جا گذاشته‌اند، تصویر خوشایندی نیست. در بعضی سازمان‌ها مصاحبه استخدامی دیداری تنش‌زاست و مدیر به خود حق می‌دهد هر چه که خواست را بپرسد! اما در بعضی موارد، این رفتارها ناشی از بی‌اطلاعی است. ما می‌توانیم با آموزش درست و گفت‌وگو درباره‌ی تجربیات‌مان، این رفتارهای غلط را اصلاح کنیم.
بیایید با هم سوال‌هایی را که به غلط در مصاحبه‌ی استخدامی مرسوم شده‌اند، بشناسیم و دیگر آن‌ها را نپرسیم!
در مصاحبه استخدامی سوال‌های خصوصی نپرسید
پرسیدن سوال‌های خصوصی، در بسیاری اوقات خلاف ادب است. مصاحبه استخدامی به خودی خود، برای کارجو، دیداری همراه با استرس است. وارد شدن به حریم خصوصی کارجو، استرس او را دو چندان می‌کند. بنابراین شما نباید برخی سوالات مصاحبه استخدامی را که مرسوم شده‌اند، بپرسید. سوال‌هایی مانند:
- با حقوقت چه کار می‌کنی؟
(چه او مجرد باشد، چه متأهل، چه مقروض باشد و چه سرمایه‌دار، نباید برای شما معیار باشد.)
- نیاز مالی، چندمین اولویت شاغل بودن توست؟
- شرایط خانوادگی‌ات چطور است؟
- بزرگ‌ترین سرمایه‌ی زندگی‌ات چیست؟
- بهترین و بدترین خاطره‌ی زندگی‌ات (و نه کاری) چه بوده است؟
(چرا سفره‌ی دلش را باید در مصاحبه استخدامی باز کند؟)
- فرد معتقدی هستی؟
(در صورتی که سازمان شما فعالیت اجتماعی- سیاسی ندارد، پرسیدن این سوال اشتباه است.)
حاشیه‌های تجربیات کاری گذشته
این که شما در سوالات مصاحبه استخدامی وارد حاشیه‌های کاری گذشته‌ی کارجو بشوید، به شما شناختی درباره‌ی آینده‌ی همکاری‌تان نمی‌دهد. شما مدیران و محیط‌های کاری سابق را نمی‌شناسید. بنابراین چرا باید خود را در جایگاه قضاوت جریاناتی که شاهد آن نبوده‌اید، قرار دهید؟ چرا باید با پیش کشیدن آن تجربیات، کارجو را مضطرب کنید؟ شک نکنید که اگر کارجو باهوش باشد، توضیحات خنثی‌ای به شما خواهد داد و زبان بدن‌اش را کنترل خواهد کرد تا درباره‌ی او قضاوت منفی نکنید. این که او در محیط‌های سابق چگونه ظاهر شده، به معنی آن نیست که در سازمان شما هم همان‌گونه ظاهر خواهد شد. یک آدم می‌تواند رفتارش در محیط‌های مختلف بسیار متفاوت باشد. همان‌طور که شما مانند مدیرهای سابق او نیستید!
- شغل‌های گذشته‌ات را چرا ترک کردی؟
(به جای این سوال بپرسید: در چه شرایطی کارت را ترک می‌کنی؟)
- رابطه‌ات با همکاران سابقت چطور بود؟
- نظر همکاران سابقت در مورد تو چیست؟
- همکاران سابقت تو را با چه خصوصیاتی می‌شناسند؟
پیش‌بینی آینده در سوالات مصاحبه استخدامی
یکی از سوالات مصاحبه استخدامی که به اشتباه مرسوم شده، پرسشی برای پیش‌بینی آینده‌ی دور است. بیایید قبول کنیم که در دنیای پرحادثه‌ی امروز، برای مشاغل غیررسمی، پنج سال، دور و دست‌نیافتنی است! این سوال کارجو را مضطرب می‌کند که آیا انتظار دارید در بدو ورود، تعهد چند ساله بدهد؟ یک فرد باهوش، با قطعیت به شرایط نگاه نمی‌کند و همیشه خود را با متغیرها تنظیم می‌کند. پیش‌بینی برای سال‌های آینده، صرفاً خیال‌بافی است. ممکن است کارجو، فعلاً قصد مهاجرت نداشته باشد اما بعد از یک سال تصمیم به مهاجرت بگیرد! ممکن است ازدواج کند و به شهر دیگری برود. ممکن است شغل بهتری به او پیشنهاد شود. حتا ممکن است علی‌رغم تصمیم ابتدایی‌اش، زمان زیادی در سازمان شما بماند. او خودش هم از این اتفاقات خبر ندارد! وقتی پاندمی کرونا آغاز شد، کسی برای آن برنامه‌ریزی نکرده بود. کارجوی باهوش آینده‌ی دور را خیال‌بافی نمی‌کند، از اهداف فعلی‌اش می‌گوید.
پرسیدن نقطه ضعف‌ها و نقطه قوت‌ها
-یه چیزی بگو…
-چی بگم؟
این یکی از پرکاربردترین دیالوگ‌های روزمره است! یک قانون نانوشته وجود دارد: زمانی که شما از فرد می‌خواهید چیزی بگوید، او بیشتر ساکت می‌شود. در حالی که اگر سوال را طور دیگری می‌پرسیدید، می‌توانست برای شما ساعت‌ها حرف بزند! بعضی سوالات مصاحبه استخدامی بیشتر نطق کارجو را کور می‌کند!
در سوالات مصاحبه استخدامی، شما از فرد می‌پرسید «نقطه ضعف‌ات چیست؟» یا «نقطه قوتت چیست؟» مصاحبه‌ی استخدامی، یک دیدار صمیمانه نیست که او بتواند روانش را پیش شما عریان کند. اکثر کارجوها در برابر این سوالات اول قفل می‌کنند و بعد به گزافه‌گویی درباره‌ی خودشان می‌افتند. و به محض این که مصاحبه تمام شود، جواب‌ها را در ذهن مرور می‌کنند و می‌گویند «ای کاش این رو نگفته بودم! ای کاش اون رو گفته بودم!» چرا؟ چون آن جواب‌ها به اقتضای شرایط مصاحبه، واقعی نیستند!
قانون احتمالات در سوالات مصاحبه استخدامی
- اطلاعاتی که کارجو به شما می‌دهد، الزاماً واقعیت ندارند. نه این‌که واقعیت را پنهان می‌کند، بلکه شاید تحت تأثیر فضا، نتواند خودش را خوب نشان دهد. فضای غالب بر مصاحبه کاری را شما ایجاد نکنید. بگذارید هر کارجویی که می‌آید، انرژی خودش را بیاورد.
- کارجوهایی که به شما می‌گویند سال‌ها کنار شما خواهند ماند، ممکن است بعد از شش ماه بروند. کارجوهایی که به شما می‌گویند تنها برای شش ماه می‌مانند، شاید برای سال‌ها کنار شما کار کنند. مدیران باتجربه می‌دانند که این موضوع، در حین کار روشن خواهد شد. می‌توانید هدف کارجو را جویا شوید و از او بخواهید که یک زمان تقریبی را حدس بزند. اما به طور قطعی روی این جواب حساب باز نکنید.
- ممکن است شما، حتا به دلیلی نامعلوم، با کارجو برخورد سلیقه‌ای داشته باشید. بهتر است مصاحبه‌کنندگان دو نفر باشند.